Początek roku 2017 przyniósł polskim przedsiębiorcom sporo zmian w przepisach regulujących kwestie rozliczania podatku VAT. Jedną z najistotniejszych nowości od 1 stycznia 2017 r. jest rozszerzenie katalogu czynności objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia. Narzędzie to jest wykorzystywane przez ustawodawcę od kilku lat i przyniosło pożądany skutek w postaci uszczelnienia systemu podatkowego. Z tego względu zdecydowano się sięgnąć po nie po raz kolejny.
Zasadniczo VAT należny od czynności udokumentowanych fakturą rozlicza sprzedawca. Istnieje jednak katalog towarów i usług, dla których obowiązek rozliczenia VAT spoczywa nie na sprzedawcy, lecz na nabywcy. Na fakturze dokumentującej taką transakcję musi znaleźć się wyrażenie „Odwrotne obciążenie”. Dokument taki wystawia sprzedawca, lecz nie wykazuje na nim podatku VAT – w przypadku takiego zakupu zarówno VAT należny, jak i naliczony podlegający odliczeniu rozlicza nabywca.
Aby mechanizm odwrotnego obciążenia miał zastosowanie, muszą zostać spełnione warunki z art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o VAT:
Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
(…)
7) nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122;
8) nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Od 1 stycznia 2017 r. katalog towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia został poszerzony m.in. o niektóre towary z kategorii złota, srebra i platyny, a także elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory. W przypadku tych ostatnich obowiązuje jednak limit kwotowy dla jednolitej gospodarczo transakcji – wynosi on 20.000 zł. Transakcje o niższej wartości nie są objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia.
Usługi budowlane objęte odwrotnym obciążeniem w 2017 r.
Od 1 stycznia 2017 r. mechanizmem odwrotnego obciążenia zostało objętych aż 47 usług budowlanych. W poprzednim stanie prawnym jedynymi czynnościami z kategorii usług, dla których obowiązek rozliczenia VAT należnego był przeniesiony ze sprzedawcy na nabywcę, były usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych. Nowelizacja przepisów wprowadziła do ustawy o VAT zupełnie nowy załącznik nr 14 - wymieniono w nim łącznie 48 czynności. Do załącznika tego „przeniesiono” też wspomniane usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych – w poprzednim stanie prawnym znajdowały się one w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy.
Mechanizm odwrotnego obciążenia ma zastosowanie do usług budowlanych wyłącznie w przypadku świadczenia ich przed podwykonawcę. Wskazuje na to dodany od 1 stycznia 2017 r. do ustawy o VAT art. 17 ust. 1h:
1h. W przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy przepis ust. 1 pkt 8 stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.
Podobnie jak w przypadku towarów, mechanizm odwrotnego obciążenia dla usług ma zastosowanie wyłącznie wtedy, gdy obie strony – sprzedawca i nabywca – są czynnymi podatnikami VAT.
Nowe regulacja mają zastosowanie do usług budowlanych wykonanych od 1 stycznia 2017 r.
