O nowych przepisach ustawy o VAT mówi się już od jakiegoś czasu - zmiany od 1 lipca 2015 r. dotyczą w głównej mierze kwestii stosowania mechanizmu odwrotnego obciążenia. Jednak nie tylko podatnicy sprzedający i kupujący towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, w odniesieniu do których obowiązek rozliczenia VAT należnego został przeniesiony ze sprzedawcy na nabywcę, odczują wprowadzone modyfikacje. Od 1 lipca 2015 r. zmianie uległy też m.in. zasady stosowania tzw. ulgi na złe długi.

Choć ustawa o VAT nie posługuje się pojęciem „ulga na złe długi”, podatnicy przyzwyczaili się do używania go w odniesieniu do regulacji zawartych w art. 89a i 89b tego aktu prawnego. Zgodnie z tymi przepisami, jeśli dłużnik nie ureguluje zobowiązania w ustawowym terminie, wierzyciel ma prawo do skorygowania VAT należnego oraz podstawy opodatkowania. Obowiązek dokonania korekty ciąży również na dłużniku - musi on skorygować VAT naliczony. Wierzyciel ma prawo do skorzystania z ulgi na złe długi, jeśli dana wierzytelność nie została uregulowana bądź zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 150 dni od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze.

Ponadto muszą być spełnione warunki określone w art. 89a ust. 2 pkt 1-5:

1) dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonana na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15 ust. 1, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

2) (uchylony)

3) na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, w której dokonuje się korekty, o której mowa w ust. 1:

a) wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni,

b) dłużnik nie jest w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;

4) (uchylony)

5) od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;

Do 30 czerwca 2015 roku w ustawie obowiązywał art. 89a ust. 7, zgodnie z którym prawo do ulgi na złe długi nie przysługiwało, jeśli pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem istniały powiązania o charakterze rodzinnym lub z tytułu przysposobienia, kapitałowym, majątkowym bądź wynikające ze stosunku pracy. Z dniem 1 lipca 2015 r. przepis ten został uchylony. Oznacza to, iż z ulgi na złe długi można skorzystać nawet wtedy, gdy takie powiązania istnieją.

Zobacz w poradniku: Ulga na złe długi 2015 - przepisy przejściowe

To nie jedyna zmiana w zakresie stosowania ulgi na złe długi - do ustawy dodano także art. 89b ust. 1b. Wskazano w nim, iż na dłużniku nie ciąży obowiązek korygowania VAT naliczonego w związku z nieuregulowaniem zobowiązania, jeśli jest w trakcie postępowania upadłościowego lub likwidacji - taki stan rzeczy musi istnieć w ostatnim dniu miesiąca, w którym upłynie 150. dzień od upływu terminu płatności wynikającego z faktury lub umowy. Do 30 czerwca 2015 r. nie było jasnych regulacji w tej kwestii, w związku z czym organy podatkowe często uznawały, że - choć wierzyciel nie może skorzystać z ulgi na złe długi - dłużnik ma obowiązek dokonać korekty VAT naliczonego. Od 1 lipca 2015 r. zasady postępowania w takich przypadkach są jasne i nie budzą już wątpliwości. 

Ustawodawca zdecydował się również na zlikwidowanie nieścisłości w kwestii składania deklaracji VAT przez dłużnika, który na dzień dokonania zakupu był czynnym podatnikiem VAT, jednak w 150. dniu od upływu terminu płatności korzysta ze zwolnienia z tego podatku. Przepisy obowiązujące do 30 czerwca 2015 r. nie nakładały na podatnika wprost obowiązku składania deklaracji VAT w takiej sytuacji - musiał on jedynie dokonać zapłaty odpowiedniej kwoty podatku. Zgodnie z art. 89a ust. 2 pkt 3 lit. a) ustawy w brzmieniu od 1 lipca 2015 r., dłużnik zwolniony z VAT, który dokonuje korekty VAT naliczonego w związku z nieuregulowanym zobowiązaniem, ma obowiązek złożyć deklarację VAT.

Więcej o zmianach w VAT od 1 lipca 2015 r. czytaj w naszym poradniku