Dnia 18 listopada 2016 r. wicepremier Mateusz Morawiecki przedstawił Konstytucję Biznesu – pakiet rozwiązań, który ma na nowo zdefiniować relacje przedsiębiorców z administracją publiczną. Najważniejszym dokumentem mającym zmienić polską rzeczywistość gospodarczą jest projekt ustawy Prawo Przedsiębiorców. Jak zapowiada wiceminister, ten nowy akt prawny zastąpi ustawę o swobodzie działalności gospodarczej z 2004 roku.
Pakiet uproszczeń dla przedsiębiorców został przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju we współpracy z zespołem ekspertów prawa gospodarczego, przedstawicieli nauki prawa oraz praktyków – prawników z wieloletnim doświadczeniem zawodowym.
Oprócz Prawa Przedsiębiorców w pakiecie rozwiązań znajdą się m.in. ustawa o uproszczeniu przepisów podatkowych; ustawa o Komisji Wspólnej Rządu i Przedsiębiorców oraz Rzeczniku Przedsiębiorców; ustawa proprzedsiębiorcza; ustawa o dereglamentacji działalności gospodarczej, a także uchwała Rady Ministrów dot. zniesienia obowiązku posługiwania się pieczątką przez przedsiębiorcę; ustawa o uproszczeniu procedur wydatkowania funduszy UE; ustawa o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz o Punkcie Informacji dla Przedsiębiorców; ustawa o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym oraz Podręcznik Liczenia Kosztów Regulacyjnych.
Prawo przedsiębiorców będzie zbiorem zasad, do których będą musiały zastosować się wszystkie urzędy. Warto tu wymienić chociażby:
Co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone – jeżeli przedsiębiorca nie łamie wyraźnie określonych zakazów bądź ograniczeń, ma prawo prowadzić biznes w sposób wolny.
Przyjazna interpretacja przepisów – jeżeli jakiś przepis okaże się niejasny, należy go rozpatrywać na korzyść przedsiębiorcy.
Domniemanie uczciwości przedsiębiorcy – jeżeli pojawią się wątpliwości co do okoliczności danej sprawy, należy je rozstrzygać na korzyść przedsiębiorcy – nie musi on udowadniać swojej uczciwości.
Zasada proporcjonalności – urząd nie może nakładać nieuzasadnionych obciążeń na przedsiębiorcę, np. żądać dokumentów, które już posiada.
Pakiet Konstytucji Biznesu wprowadza też konkretne uproszczenia dla osób prowadzących działalność gospodarczą.
Konstytucja Biznesu – rejestracja i początek działalności
Jedną z najistotniejszych zmian ma być zwolnienie z obowiązku rejestracji działalności gospodarczej dla podatników osiągających niskie przychody miesięczne – 50% minimalnego wynagrodzenia. Osoby zajmujące się drobnym handlem, sporadycznie świadczące usługi takie jak np. korepetycje itp. nie będą musiały dokonywać rejestracji działalności, a co za tym idzie opłacać składek na ubezpieczenie. To spore uproszczenie dla wielu podatników, którzy nie będą już musieli np. rezygnować z zarobku tylko ze względu na niechęć do rejestrowania działalności gospodarczej.
Dla tych, którzy zarejestrują działalność, nowe przepisy przewidują 6-miesięczne zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne. Po upływie tego okresu przedsiębiorca będzie mógł korzystać z tzw. „małego ZUS-u” na takich samych zasadach jak obecnie. Zmiana ta okaże się sporą zachętą do samego dokonania procesu rejestracji i rozpoczęcia własnego biznesu. Każdego roku ponad 200 tys. osób otwiera własne firmy – takie korzystne warunki na start z pewnością ułatwią im rozwój początkującej działalności.
Uproszczenia – likwidacja numeru REGON, prosty język prawa
Konstytucja Biznesu przewiduje całkowitą likwidację numeru REGON – ma on być stopniowo wycofywany z użycia. W kontaktach z urzędami jako numerem identyfikacyjnym przedsiębiorcy będą posługiwać się wyłącznie numerem NIP, który będzie obowiązywał także w rejestrze REGON. Proces likwidacji ma zostać rozłożony w czasie.
Do aktów prawnych urzędy będą wydawały „objaśnienia przepisów” – napisane prostym językiem wyjaśnienia. Zastosowanie się do nich ma chronić przedsiębiorcę np. w czasie kontroli.
Ponadto nowe przepisy przewidują możliwość załatwienia niektórych urzędowych spraw w sposób inny niż „na papierze” – na przykład telefonicznie, za pomocą poczty elektronicznej czy innych środków komunikacji.
Rzecznik Przedsiębiorców; Komisja Wspólna Rządu i Przedsiębiorców
Powołanie instytucji Rzecznika Przedsiębiorców ma na celu zagwarantowanie im wsparcia w egzekwowaniu przysługujących praw. Urzędy na wniosek Rzecznika będą musiały objaśniać skomplikowane przepisy. Rzecznik ma też wspierać mediacje między przedsiębiorcami a organami administracji publicznej oraz wydawać opinie o projektach ustaw dotyczących przedsiębiorców – na każdym etapie procesu legislacyjnego. W przypadku podejrzenia naruszenia prawa przez urzędników, Rzecznik będzie mógł wstrzymać dowolną kontrolę.
Powstanie również Komisja Wspólna Rządu i Przedsiębiorców – powołane na stałe forum dyskusji i współpracy między przedstawicielami przedsiębiorców a ministerstwami. Instytucja ta ma m.in. opiniować akty prawne istotne z punktu widzenia działalności gospodarczej i wypracowywać wspólne rozwiązania. Nie będzie jednak powielać kompetencji Rady Dialogu Społecznego.
Nowe prawo i prostsze podatki
Konstytucja Biznesu przewiduje likwidację przepisów uprzykrzających życie przedsiębiorcom lub niepotrzebnie gmatwających prawo. Uchylona ma zostać m.in. ustawa z 6 lipca 1982 r. o zasadach prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne.
Prościej i bardziej jednoznacznie ma być także w przepisach prawa podatkowego. W zakresie podatku dochodowego zlikwidowane zostaną liczne obowiązki informacyjne i dokumentacyjne. Sprawozdania finansowe będzie trzeba przechowywać przez 5 lat, a nie – jak dotychczas – bezterminowo. Zniknie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn w przypadku dziedziczenia firmy po śmierci właściciela. Na ministra rozwoju i finansów nałożony zostanie obowiązek wydania interpretacji ogólnej w przypadku, gdy wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego spowoduje wydanie interpretacji indywidualnej rozbieżnej z dotychczasowymi interpretacjami. Zasady rozliczania kosztów uzyskania przychodów, które obecnie są jedną z najczęstszych przyczyn sporów przedsiębiorców z fiskusem, mają ulec uproszczeniu i dookreśleniu. Nastąpi ujednolicenie wzorów formularzy w zakresie podatków lokalnych. Natomiast w podatku VAT skrócony ma zostać okres, po upływie którego wierzyciel ma prawo skorzystać z tzw. „ulgi na złe długi” – do 120 dni. Co więcej, taka sama ulga ma zostać wprowadzona także w podatku dochodowym.
Jak podkreślił wiceminister, celem resortu rozwoju jest wzmocnienie zaufania przedsiębiorców do prawa ustawionego przez rząd. Współpraca przedsiębiorców i państwa jest bowiem podstawą stabilnej gospodarki. Póki co nie określono jeszcze konkretnie, kiedy nowe przepisy mają wejść w życie, jednak planowane jest, że niektóre przepisy wejście w życie jeszcze w 2016 r.