Rok 2016 przyniósł sporo zmian w kwestii korzystania z uprawnień związanych z rodzicielstwem pracowników. Zostały one wprowadzone między innymi ustawą z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2015 r. poz. 1268).Zaproponowane jeszcze przez prezydenta Bronisława Komorowskiego nowe regulacje mają na celu m.in. podniesienie atrakcyjności zawodowej pracownic-matek poprzez stworzenie rozwiązań ułatwiających godzenie życia zawodowego z obowiązkami rodzinnymi. Ustawa nowelizacyjna wprowadza zmiany korzystne także dla ojcówdzieci. Nowe przepisy Kodeksu pracy obowiązują od 2 stycznia 2016 r.

 

Pierwszą z wielu zmian jest uproszczenie systemu urlopów. Wcześniej obowiązywały trzy płatne urlopy: macierzyński (20 tygodni), dodatkowy macierzyński (6 tygodni) oraz rodzicielski (26 tygodni). Od 2 stycznia 2016 r. przepisy przewidują możliwość korzystania tylko z dwóch płatnych urlopów: macierzyńskiego (20 tygodni) oraz rodzicielskiego (32 tygodnie). Łączna długość urlopów nie uległa więc zmianie w porównaniu ze stanem prawnym sprzed 2 stycznia 2016 r. - w dalszym ciągu są to 52 tygodnie. Nie zmienił się także wymiar zasiłku: za okres urlopu macierzyńskiego obowiązuje 100% podstawy wymiaru zasiłku, podobnie jak za pierwsze 6 tygodni urlopu rodzicielskiego. Za pozostałe 26 tygodni urlopu rodzicielskiego pracownica (lub pracownik) otrzymuje zasiłek w wysokości 60% podstawy wymiaru. W dalszym ciągu istnieje też prawo do złożenia od razu wniosku o korzystanie z wszystkich przysługujących matce płatnych urlopów, a co za tym idzie otrzymywania 80% podstawy wymiaru zasiłku przez całe 52 tygodnie. Nowością jest wydłużenie okresu na złożenie wniosku o udzielenie urlopu lub jego części - wcześniej było to 2 tygodnie, natomiast od 2 stycznia 2016 r.rodzic ma na to aż 3 tygodnie.

 

Długość urlopów wydłuża się w przypadku narodzin wieloraczków.  W zależności od liczby urodzonych dzieci, urlop macierzyński może trwać od 31 do 37 tygodni, natomiast urlop rodzicielski - 34 tygodnie.

 

Pracodawca nie może odmówić udzielenia urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego, nie może także zwolnić rodzica w trakcie trwania takiego urlopu.

 

Podobnie jak to było w stanie prawnym sprzed 2 stycznia 2016 r., pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługują wyłącznie matce dziecka. Później może z niego korzystać także ojciec. W wyjątkowych przypadkach, takich jak np. śmierć matki bądź jej pobyt w szpitalu, z urlopu może korzystać również inny członek rodziny.

Nowe przepisy dają też możliwość dzielenia się uprawnieniami do urlopu w przypadku, gdy jedno z rodziców jest zatrudnione na etacie, natomiast drugie ma prawo do zasiłku z tytułu opłacania składek - np. prowadzi działalność gospodarczą. Wysokość zasiłku wylicza się na podstawie składek opłaconych przez rodzica korzystającego z urlopu.

 

Znowelizowane przepisy umożliwiły rodzicom wykorzystanie części płatnego urlopu w późniejszych etapach wychowywania dziecka. Urlop rodzicielski można podzielić na 4 części i wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia. Ponadto, rodzice mają prawo do 16 tygodni tego urlopu w dogodnym dla siebie czasie, który nie musi przypadać bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.

 

Nowelizacja Kodeksu pracy nie wprowadziła zmian w kwestii łączenia urlopu z pracą - w dalszym ciągu możliwe jest wykonywanie pracy maksymalnie na pół etatu. Nowością jest wydłużenie urlopu w takim przypadku - proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Na przykład rodzicowi godzącemu pracę na pół etatu z urlopem rodzicielskim przez 10 tygodni, urlop ten zostanie wydłużony do 15 tygodni.

 

Od 2 stycznia 2016 r. zmieniły się także zasady korzystania z 2-tygodniowego urlopu ojcowskiego. Według nowych przepisów urlop ten można wykorzystać w ciągu 2 lat od urodzenia dziecka, można też podzielić go na 2 części.

 

Kolejna zmiana ma związek z wprowadzeniem od 1 stycznia 2016 r. świadczenia rodzicielskiego dla osób niemających prawa do urlopu macierzyńskiego, czyli m.in. studentek i bezrobotnych. Świadczenie rodzicielskie w wysokości 1.000 zł wypłacane jest przez rok od urodzenia dziecka. Natomiast osobom, które otrzymywałyby zasiłek macierzyński niższy od tej kwoty, została zagwarantowana minimalna miesięczna wysokość zasiłku - nie może być on niższy niż 1.000 zł.

 

Bardzo istotną z punktu widzenia rodziców zmianą jest uelastycznienie przysługujących im 2 dni zwolnienia od pracy w związku z wychowywaniem dziecka w wieku do 14 lat. Zgodnie z nowymi przepisami, zwolnienie to można wykorzystać w wymiarze godzinowym. Oznacza to, iż pracodawca jest zobowiązany np. udzielić pracownikowi zwolnienia z pracy na 2-3 godziny, jeśli zajdzie taka konieczność w związku z wizytą u lekarza, zebraniem w szkole itp. Rodzic sam ma prawo zdecydować, czy wykorzysta przysługujące mu 16 godzin zwolnienia w wymiarze dziennym, czy godzinowym.

 

Czytaj też: ZUS 2016: Nowe kody ubezpieczenia i deklaracja ZUS DRA w Płatniku 10.01.001