Rewolucje w ustawie o podatku od towarów i usług od 1 stycznia 2014 r. odczuli zarówno czynni podatnicy VAT, jak i podatnicy zwolnieni z tego podatku - zarówno podmiotowo, jak i przedmiotowo. Znowelizowana ustawa o VAT zburzyła między innymi dotychczasowe zasady  wystawiania rachunków i faktur.

Przedsiębiorcy od lat byli przyzwyczajeni, że fakturę wystawia podatnik VAT czynny, natomiast rachunek - podatnik zwolniony. Tak naprawdę prawo do wystawiania faktur przez nieVATowców istniało już od 1 stycznia 2013 r. - jedynym warunkiem było zadeklarowanie korzystania ze zwolnienia przez złożenie formularza VAT-R. Jednak wielu podatników wciąż korzystała wyłącznie z rachunków, do których przyzwyczajeni byli od lat.

Zasady obowiązujące od 1 stycznia 2014 r. nie są jednak do końca jasne. Regulacje dotyczące wystawiania faktur znajdują się teraz w art. 106a – art. 106q ustawy o VAT oraz w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3.12.2013 r. w sprawie wystawiania faktur. Natomiast regulacje dotyczące rachunków - w ordynacji podatkowej.

Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa

Art. 87. § 1. Jeżeli z odrębnych przepisów nie wynika obowiązek wystawienia faktury, podatnicy prowadzący działalność gospodarczą są obowiązani, na żądanie kupującego lub usługobiorcy, wystawić rachunek potwierdzający dokonanie sprzedaży lub wykonanie usługi.

Ważne jest, iż od 1 stycznia 2014 r. wszyscy podatnicy - zarówno zwolnieni z VAT, jak i czynni, mają prawo do wystawiania faktur. Taka regulacja rozwiąże między innymi problem korygowania sprzedaży dokumentowanej rachunkami. Ordynacja podatkowa nie przewiduje bowiem możliwości korygowania rachunków, natomiast błąd popełniony podczas wystawiania faktury można korygować fakturą korygującą.

Podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT w dalszym ciągu będą mieli obowiązek wystawić dokument sprzedaży tylko na żądanie nabywcy. Wynika to z art. 106b ust. 3 ustawy o VAT:

3. Na żądanie nabywcy towaru lub usługi podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą:
1) czynności, o których mowa w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, o których mowa w art. 19a ust. 5 pkt 4, oraz otrzymanie całości lub części zapłaty przed wykonaniem tych czynności, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów - jeżeli obowiązek wystawienia faktury nie wynika z ust. 1,
2) sprzedaż zwolnioną, o której mowa w ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118
- jeżeli żądanie jej wystawienia zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Warto jednak podkreślić, iż od 1 stycznia 2014 r. dokumentem wystawianym przez nieVATowców na żądanie nabywcy jest wyłącznie faktura. Podatnik korzystający ze zwolnienia nie może już wystawić rachunku na żądanie kupującego. Nowością jest rozszerzenie tej zasady również na podatników VAT czynnych, którzy wykonują czynności zwolnione.

Zakres danych na dokumentach sprzedaży

Warto również zwrócić uwagę na zmianę w zakresie danych, które muszą się znajdować na dokumencie sprzedaży. Regulacje dotyczące obowiązkowych danych na fakturze wystawianej przez podatnika korzystającego ze zwolnienia z VAT znajdują się w § 3 ust. 1-3 rozporządzenia w sprawie faktur.  Zgodnie z tymi przepisami, faktury wystawiane przez nieVATowców muszą zawierać takie same dane, co do tej pory rachunki. Pozwala to uniknąć wielu błędów, które mogliby popełniać przedsiębiorcy przyzwyczajeni do wystawiania rachunków.

Fakt, iż faktury wystawiane przez podatników korzystających ze zwolnienia z VAT mają taki sam zakres danych jak rachunki, w pewnym sensie rozwiązuje kwestię, czy od 1 stycznia 2014 r. można wystawiać rachunki, czy nie. Jeśli bowiem dane zawarte w dokumencie sprzedaży będą odpowiadać tym, o których mowa w rozporządzeniu, dokument będzie traktowany jak prawidłowa faktura niezależnie od tego, czy dokument zostanie zatytułowany „faktura” czy „rachunek”. Czy jednak takie działania nie narażą nas na konsekwencje w razie kontroli skarbowej - tego nie wiemy.

Ale uwaga! W przypadku faktur dokumentujących czynności zwolnione z VAT, konieczne jest podanie podstawy zwolnienia. W informacji tej musi być podany konkretny przepis, z którego wynika zwolnienie. Takiego obowiązku nie ma w dokumentowania fakturą sprzedaży np. usług finansowych.

Ważne!

Podatnik wykonujący czynności zwolnione z VAT od 1 stycznia 2014 r. ma obowiązek podać na fakturze przepis, na podstawie którego korzysta ze zwolnienia.