Dostawa towarów i świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych podlega ewidencjonowaniu na kasie fiskalnej. Oznacza to, iż zasadniczo każdy podatnik prowadzący sprzedaż dla tych osób ma obowiązek posiadać urządzenie fiskalne i rejestrować za jego pomocą obrót i kwotę podatku. Tak wynika z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT.
Obecnie jednak przepisy uprawniają niektóre grupy podatników do korzystania ze zwolnień z obowiązku posiadania kas. Związane z nimi kwestie reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4.11.2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r. poz. 1544). Ten obowiązujący akt prawny traci jednak swoją moc z dniem 31 grudnia 2016 r. Gdyby resort finansów nie opublikował nowego rozporządzenia, obowiązek rejestrowania sprzedaży za pomocą kasy fiskalnej stałby się powszechny – niezależnie od wysokości obrotu, rodzaju wykonywanych czynności czy sposobu przyjmowania zapłaty każdy podatnik prowadzący sprzedaż, o której mowa w art. 111 ust. 1 ustawy, musiałby mieć kasę fiskalną.
Ustawodawca przygotował jednak projekt nowego rozporządzenia w sprawie zwolnień z kas, które ma obowiązywać od 1 stycznia 2017 r. – w dniu 7.12.2016 projekt został skierowany do podpisu ministra rozwoju i finansów.
Karta podatkowa a kasa fiskalna
Ani obecnie obowiązujące rozporządzenie, ani projekt rozporządzenia w sprawie zwolnień z kas, które ma obowiązywać w 2017 r., nie przewiduje zwolnienia w tym zakresie dla podatników opłacających podatek dochodowy w formie karty podatkowej. Nie ma też co liczyć na zmiany w nowym rozporządzeniu, które by takie zwolnienie wprowadzały.
Podatnik na karcie podatkowej musi mieć kasę fiskalną na takich samych zasadach jak wszyscy inni. Nie ma też znaczenia korzystanie ze zwolnienia podmiotowego z VAT. Aby kartowicz mógł skorzystać ze zwolnienia z kasy fiskalnej, musi spełnić warunki określone we wspomnianym rozporządzeniu.
Projekt nowego rozporządzenia w sprawie zwolnień, które ma obowiązywać od 1 stycznia 2017 r., zasadniczo powiela regulacje obowiązujące w latach 2015-2016. Zgodnie z nowymi przepisami, urządzenia fiskalnego nie muszą mieć m.in. podatnicy, którzy w poprzednim roku osiągnęli obrót niższy niż 20.000 zł, czy podatnicy, których udział procentowy obrotu z czynności zwolnionych z kas przedmiotowo w całości obrotu wynosi więcej niż 80%. Nowe rozporządzenie przewiduje też zachowanie zwolnienia m.in. dla sprzedaży wysyłkowej czy sprzedaży, za którą zapłata następuje w całości na rachunek bankowych – po spełnieniu warunków określonych w przepisach. Zachowany również zostanie katalog czynności, które ze względu na swój charakter nie mogą korzystać z żadnych zwolnień. Znalazły się w nim m.in. dostawa wyrobów tytoniowych i napojów alkoholowych, dostawa sprzętu radiowego, telefonicznego i telekomunikacyjnego, dostawa sprzętu fotograficznego, usługi przewozu osób i ich bagażu taksówkami, usługi fryzjerskie i kosmetyczne, usługi naprawy pojazdów silnikowych, usługi prawnicze, usługi opieki medycznej świadczonej przez lekarzy i lekarzy dentystów czy usługi związane z wyżywieniem.
Interpelacja poselska w sprawie zwolnienia z kas dla kartowiczów
Z wnioskiem o wprowadzenie zwolnienia z kas fiskalnych dla podatników opłacających podatek dochodowy w formie karty podatkowej do ministra finansów wystąpili posłowie w interpelacji nr 7387. Czytamy w niej:
Interpelacja nr 7387
do ministra finansów
w sprawie celowości obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przez przedsiębiorców prowadzących działalność opodatkowaną zryczałtowanym podatkiem dochodowym opłacanym w formie karty podatkowej i korzystających ze zwolnienia podmiotowego w zakresie podatku od towarów i usług
Zgłaszający: Piotr Liroy-Marzec, Jarosław Porwich, Maciej Masłowski, Barbara Chrobak, Jerzy Kozłowski, Wojciech Bakun, Paweł Skutecki, Paweł Szramka
Data wpływu: 01-11-2016
Szanowny Panie Premierze,
z dniem 31.12.2016 r. traci moc obowiązującą rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 listopada 2014 roku w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących.
W toku prac nad nowym rozporządzeniem zasadne wydaje się bliższe przyjrzenie się kwestii obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przez podatników opłacających podatek dochodowy w formie karty podatkowej, korzystających ze zwolnienia podmiotowego z podatku od towarów i usług (na podstawie art.113 ust. 1 albo ust. 9).
Biorąc pod uwagę, że opodatkowanie kartą podatkową polega na opłacaniu stałej kwoty podatku niezależnie od wartości faktycznie uzyskiwanych przychodów, trudno jest doszukać się racjonalnych przesłanek uzasadniających konieczność ponoszenia przez takich podatników niemałych kosztów zakupu i serwisowania kas rejestrujących. W związku z tym proszę o odpowiedź na następujące pytania:
Prosimy o wskazanie przesłanek uzasadniających utrzymanie obowiązku, o którym mowa wyżej, w sytuacji gdy nie ma ryzyka uszczuplenia należności podatkowych przez podatnika, zarówno tytułem podatku dochodowego, jak i podatku od towarów u usług.
Czy w ramach ułatwienia prowadzenia działalności przez drobnych przedsiębiorców Minister bierze pod uwagę podmiotowe zwolnienie z obowiązku instalowania kasy rejestrującej podatników opodatkowanych kartą podatkową?
Udzielona posłom odpowiedź nie pozostawia jednak złudzeń co do kwestii wprowadzenia zwolnienia z kas dla kartowiczów:
Odpowiadając na przekazaną interpelację nr 7387 z 13 listopada 2016 r. Państwa Posłów Piotra Liroy-Marzec, Jarosława Porwich, Macieja Masłowskiego, Barbary Chrobak, Jerzego Kozłowskiego, Wojciecha Bakun, Pawła Skuteckiego oraz Pawła Szramka w sprawie celowości obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przez przedsiębiorców prowadzących działalność opodatkowaną zryczałtowanym podatkiem dochodowym opłacanym w formie karty podatkowej i korzystających ze zwolnienia podmiotowego w zakresie podatku od towarów i usług, uprzejmie informuję.
Karta podatkowa jest uproszczoną formą opodatkowania działalności gospodarczej. Przedsiębiorca nie jest zobowiązany do prowadzenia księgi podatkowej, ponieważ miesięczna stawka podatku dochodowego jest określona z góry i niezależna od wysokości faktycznie uzyskanego przychodu, lecz od rodzaju wykonywanej działalności, liczby mieszkańców w miejscowości, gdzie działalność jest prowadzona oraz liczby zatrudnionych pracowników. Zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. z 1998 r. poz. 930, z późn. zm.), podatnicy prowadzący działalność, o której mowa w art. 23 ww. ustawy, podlegają opodatkowaniu w formie karty podatkowej, jeżeli:
1) złożą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie,
2) we wniosku, o którym mowa w pkt 1, zgłoszą prowadzenie działalności wymienionej w jednej z 12 części tabeli,
3) przy prowadzeniu działalności nie korzystają z usług osób niezatrudnionych przez siebie na podstawie umowy o pracę oraz z usług innych przedsiębiorstw i zakładów, chyba że chodzi o usługi specjalistyczne,
4) nie prowadzą, poza jednym z rodzajów działalności wymienionej w art. 23, innej pozarolniczej działalności gospodarczej,
5) małżonek podatnika nie prowadzi działalności w tym samym zakresie,
6) nie wytwarzają wyrobów opodatkowanych, na podstawie odrębnych przepisów, podatkiem akcyzowym,
7) pozarolnicza działalność gospodarcza zgłoszona we wniosku, o którym mowa w pkt 1, nie jest prowadzona poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Podatnicy prowadzący działalność opodatkowaną w formie karty podatkowej są zwolnieni od obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Podatnicy ci są jednak obowiązani wydawać na żądanie klienta rachunki i faktury, o których mowa w odrębnych przepisach, stwierdzające sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, oraz przechowywać w kolejności numerów kopie tych rachunków i faktur w okresie pięciu lat podatkowych, licząc od końca roku, w którym wystawiono rachunek lub fakturę (art. 24 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym). Wpływy z tytułu opłacania podatku w formie karty podatkowej stanowią dochody gmin.
Podsumowując, obowiązek prowadzenia ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług z wykorzystaniem kas rejestrujących nie ma wpływu na wysokość podatku opłacanego w formie karty podatkowej i nie wpływa na poziom dochodów gmin z tego tytułu. Odnosząc się do kwestii prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących przez ww. osoby, pragnę zauważyć, że stosowanie kas w działalności gospodarczej ma charakter obowiązkowy i powszechny.
Obowiązek ten został ustanowiony w drodze ustawy. Zgodnie z art. 111 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2016 r. poz. 710, z późn. zm.), podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących. Powyższy przepis wprowadza generalną zasadę, z której wynika, iż obowiązek prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej dotyczy wszystkich podatników, którzy dokonują sprzedaży na rzecz określonych w nim odbiorców, tj. osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych. Zatem podstawowym kryterium decydującym o obowiązku stosowania ewidencji za pomocą kas rejestrujących jest status nabywcy wykonywanych przez podatnika świadczeń.
Jednocześnie jednak zgodnie z art. 111 ust. 8 ustawy o podatku od towarów i usług, minister właściwy do spraw finansów publicznych może zwolnić, w drodze rozporządzenia, na czas określony, niektóre grupy podatników oraz niektóre czynności z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, oraz określić warunki korzystania ze zwolnienia, mając na uwadze interes publiczny, w szczególności sytuację budżetu państwa. Minister Finansów skorzystał z tego prawa i rozporządzeniem z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2016 r. poz. 1215) zwolnił z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących podatników na zasadach ogólnych (co oznacza prawo do korzystania ze zwolnienia podmiotowego pod warunkiem osiągnięcia w roku poprzednim obrotów na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych nieprzekraczających 20.000 zł).
Reasumując, podmioty rozliczające swoją działalność gospodarczą w formie karty podatkowej, osiągające niskie obroty, również mogą korzystać ze zwolnień z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących na zasadach ogólnych.
Ponadto, jak wskazano powyżej, sprzedaż dokonywana na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, co do zasady, powinna być ewidencjonowana przy zastosowaniu kasy rejestrującej. Potwierdzeniem dokonania sprzedaży zaewidencjonowanej w kasie rejestrującej jest paragon fiskalny. Wystawienie tego dokumentu ma znaczenie nie tylko z powodu interesu fiskalnego, ale również z punktu widzenia ochrony interesów ekonomicznych konsumenta. Rejestracja transakcji, a w konsekwencji dokument otrzymany przez konsumenta (paragon fiskalny) zawiera dane o sprzedawcy oraz dane dotyczące transakcji (wyszczególnione towary lub usługi, prawidłowa wartość sprzedaży, zastosowana stawka podatku), które umożliwiają konsumentowi sprawdzenie rzetelności przeprowadzonej transakcji i identyfikację kontrahenta, co ułatwia znacząco dochodzenie przez konsumenta swoich uprawnień z tytułu reklamacji, a tym samym ochronę jego interesów i to niezależnie od tego, czy zarejestrowana sprzedaż wiąże się z realną zapłatą kwoty podatku (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 września 2004 r., K 34/03).
Kartowicz może więc korzystać ze zwolnienia z kasy fiskalnej wyłącznie po spełnieniu warunków określonych w rozporządzeniu. Tak naprawdę żadna grupa przedsiębiorców nie może liczyć na rozszerzenie zakresu obowiązujących zwolnień – ministerstwo finansów dąży bowiem do stopniowej likwidacji zwolnień, tak aby ostatecznie każdy podatnik prowadzący sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych posiadał kasę fiskalną. Każdego roku grono podatników zwolnionych z kas się zawęża, i nie należy spodziewać się zmiany tego stanu rzeczy.
Nowe rozporządzenie w sprawie zwolnień z kas zasadniczo powiela dotychczasowe regulacje, jednak ma ono obowiązywać tylko do końca 2017 r. W kolejnych latach należy spodziewać się dużych zmian związanych m.in. z wprowadzeniem e-paragonów, które będą uzupełnieniem wprowadzonego już Jednolitego Pliku Kontrolnego do e-kontroli.