22 644 08 44
W przepisach regulujących kwestie podatkowe oraz kwestie prowadzenia działalności gospodarczej funkcjonują terminy określające status podatników korzystających z różnych preferencji. Prawo do każdego z tych statusów przysługuje po spełnieniu określonych warunków. W ustawie o VAT, ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych funkcjonują pojęcia małych podatników. Natomiast w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej znajdujemy definicje m.in. małego przedsiębiorcy oraz mikroprzedsiębiorcy.
Pojęcia te brzmią podobnie, przez co bywają mylone przez podatników. Rozróżnienie ich jest jednak bardzo ważne – podmiotom posiadającym status małego podatnika przysługują zupełnie inne preferencje niż małym przedsiębiorcom bądź mikroprzedsiębiorcom. Inne są też warunki do zachowania tych różnych statusów i inne regulacje prawne.
Rozróżnienie małych podatników i małych przedsiębiorców oraz mikroprzedsiębiorców jest istotne m.in. ze względu na obowiązek przekazywania danych z ksiąg podatkowych w postaci Jednolitego Pliku Kontrolnego. Od 1 stycznia 2017 r. obowiązkiem przesyłania plików JPK_VAT do 25. dnia każdego miesiąca zostaną objęci mali przedsiębiorcy. Natomiast dla mikroprzedsiębiorców okres przejściowy jest dłuższy – pierwsze pliki JPK z ewidencjami VAT podmioty te będą musiały przesłać dopiero w rozliczeniu za styczeń 2018 r.
Mały podatnik VAT
Definicja małego podatnika dla celów VAT znajduje się w art. 2 ustawy z dnia 11.03.2004 r. o podatku od towarów i usług (Tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 710):
Art. 2. Ilekroć w dalszych przepisach jest mowa o:
(…)
25) małym podatniku - rozumie się przez to podatnika podatku od towarów i usług:
a) u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,
b) prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu - jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro
- przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł;
Dnia 3 października 2016 r. kurs euro ogłoszony przez NBP wynosił 4,2976 zł. Oznacza to, iż małym podatnikiem VAT w 2017 r. będzie podmiot, którego wartość sprzedaży w roku 2016 nie przekroczy 5.157.000 zł. Natomiast podatnicy świadczący usługi pośrednictwa zachowają w 2017 r. status małego podatnika, jeśli wartość ich prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi w 2016 r. nie przekroczy 193.000 zł.
Mali podatnicy VAT mogą korzystać z różnych preferencji. Jedną z nich jest rozliczanie VAT metodą kasową. Podatnicy korzystający z tej metody w odmienny sposób określają moment powstania obowiązku podatkowego – zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o VAT:
Art. 21. 1. Mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje:
1) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny,
2) z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi - w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż wymieniony w pkt 1
- po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej "metodą kasową"; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.
Podmiot spełniający warunki do zachowania statusu małego podatnika ma również prawo wyboru kwartalnego rozliczania podatku VAT. Mówi o tym art. 99 ustawy o VAT:
Art. 99. 1. Podatnicy, o których mowa w art. 15, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu, z zastrzeżeniem ust. 2-10, art. 130c i art. 133.
2. Mali podatnicy, którzy wybrali metodę kasową, składają w urzędzie skarbowym deklaracje podatkowe za okresy kwartalne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale.
3. Podatnicy, o których mowa w ust. 1, inni niż podatnicy rozliczający się metodą kasową, mogą również składać deklaracje podatkowe, o których mowa w ust. 2, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, najpóźniej do 25. dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa. Podatnik rozpoczynający w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu dokonuje zawiadomienia, o którym mowa w zdaniu pierwszym, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym rozpoczął wykonywanie tych czynności.
Mały podatnik PIT
Definicję małego podatnika PIT znajdujemy w art. 5a ustawy z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Tekst jednolity Dz. U. z 2012 r. poz. 361):
Art. 5a. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
20) małym podatniku - oznacza to podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł;
Limit wartości przychodu ze sprzedaży dla małego podatnika PIT jest identyczny, jak dla małego podatnika VAT – wynosi 1.200.000 euro. Status taki w 2017 r. będzie więc miał podmiot, którego wartość sprzedaży w 2016 r. nie przekroczy kwoty 5.157.000 zł. Preferencje podatkowe dla małych podatników PIT z przyczyn oczywistych są jednak różne od preferencji dla małych podatników VAT – dotyczą bowiem zupełnie innego podatku.
Mały podatnik PIT ma prawo do kwartalnego wpłacania zaliczek na podatek dochodowy, obliczanych przy zastosowaniu skali podatkowej lub liniowej stawki podatku od dochodu uzyskanego w bieżącym roku podatkowym. Ponadto przedsiębiorca taki ma prawo do dokonywania jednorazowo odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych, przy czym łączna kwota takich odpisów nie może przekroczyć równowartości 50.000 euro (215.000 zł w 2017 r.).
Mały podatnik CIT
Definicja małego podatnika CIT została zapisana w art. 4a ustawy z dnia 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Tekst jednolity: Dz. U. z 2016 r. poz. 1888):
Art. 4a. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
(…)
10) małym podatniku - oznacza to podatnika, u którego wartość przychodu ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego podatku od towarów i usług) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro; przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł;
Podobnie jak w poprzednich przypadkach, limit do zachowania statusu małego podatnika CIT w 2017 r. wynosi 5.157.000 zł. Podmiot taki ma prawo do dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości kwoty 50.000 euro, czyli 215.000 zł w 2017 r. Małym podatnikom CIT przysługuje również prawo do wpłacania zaliczek za okresy kwartalne w wysokości różnicy pomiędzy podatkiem należnym od dochodu osiągniętego od początku roku podatkowego a sumą zaliczek należnych za poprzednie kwartały.
Mały przedsiębiorca i mikroprzedsiębiorca
Definicje małego przedsiębiorcy i mikroprzedsiębiorcy znajdują się w art. 104 i 105 ustawy z dnia 2.07.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Tekst jednolity Dz. U. z 2016 r. poz. 1829):
Art. 104. Za mikroprzedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro.
Art. 105. Za małego przedsiębiorcę uważa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych:
1) zatrudniał średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz
2) osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro.
Jak widać, warunki dla zachowania statusu małego i mikroprzedsiębiorcy są zupełnie odmienne od warunków stawianych małym podatnikom. Inne są kryteria i inne limity. Definicje te w żaden sposób się nie zazębiają – dotyczą zupełnie innych dziedzin prowadzenia działalności gospodarczej. Oczywiście mały podatnik VAT, PIT czy CIT może być jednocześnie małym bądź mikroprzedsiębiorcą. Jednak samo posiadanie np. statusu małego podatnika nie uprawnia danego podmiotu do korzystania z przywilejów dostępnych dla małego przedsiębiorcy; mikroprzedsiębiorca nie staje się z automatu małym podatnikiem itd.
Jednym z najważniejszych przywilejów, jakie obecnie przysługują małym i mikroprzedsiębiorcom, jest korzystanie z okresu przejściowego na wdrożenie w działalności Jednolitego Pliku Kontrolnego. W przypadku przesyłania wspomnianych na wstępie ewidencji VAT w pliku JPK istotne okaże się rozróżnienie małego i mikroprzedsiębiorcy. Pierwszy bowiem musi przesyłać pliki JPK_VAT już od rozliczenia za styczeń 2017 r. (do 27. 02.2017). Drugi natomiast – dopiero od rozliczenia za styczeń 2018 r. (do 26.02.2018). Należy jednak pamiętać, iż przepisy dotyczące JPK posługują się wyłącznie definicjami zawartymi w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej. Spełnienie warunków dla zachowania statusu małego podatnika PIT, CIT czy VAT nie ma w tym względzie żadnego znaczenia.
Więcej: Jednolity Plik Kontrolny – JPK; duży, średni, mały i mikroprzedsiębiorca
