22 644 08 44
Spis treści
Odwrotne obciążenie 2017
Obowiązek rozliczania VAT należnego zasadniczo ciąży na dostawcy towaru lub świadczącym usługę. W przypadku niektórych towarów i usług obowiązek ten został jednak przeniesiony ze sprzedawcy na nabywcę. Mechanizm ten, nazywany odwrotnym obciążeniem, zapobiega nadużyciom podatkowym. Transakcję taką dokumentuje się fakturą bez podatku VAT, na której umieszcza się wyrażenie „odwrotne obciążenie”.
Aby mechanizm odwrotnego obciążenia miał zastosowanie, konieczne jest spełnienie warunków określonych w art. 17 ust. 1 pkt 7 ustawy o VAT:
Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
(…)
7) nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122;
Przepis powyższy nie uległ zmianie w porównaniu ze stanem prawnym sprzed 1 stycznia 2017 r.
Od 1 stycznia 2017 r. katalog towarów i usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia został poszerzony m.in. o niektóre towary z kategorii złota, srebra i platyny oraz procesory, a także niektóre usługi budowlane.
Odwrotne obciążenie 2017 - towary
Katalog towarów objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia znajduje się w załączniku nr 11 do ustawy o VAT. Nowelizacja ustawy dodała do tej listy dostawę m.in. srebra oraz platyny - nieobrobionej plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku; złota nieobrobionego plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku, o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych; biżuterii i jej części oraz pozostałych wyrobów jubilerskich i ich części, ze złota o próbie mniejszej niż 325 tysięcznych i srebra lub platerowane metalem szlachetnym - wyłącznie części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota o tej próbie, srebra i platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym.
Od 1 stycznia 2017 r. mechanizmem odwrotnego obciążenia objęte zostały także elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory (PKWiU ex 26.11.30.0). W przypadku tych towarów wprowadzono jednak limit kwotowy w ramach jednolitej gospodarczo transakcji – wynosi on 20.000 zł. Oznacza to, iż wyłącznie transakcje powyżej tej kwoty podlegają opodatkowaniu na zasadzie odwrotnego obciążenia.
Ustawa nowelizacyjna przewiduje także przepisy przejściowe dla dostawy procesorów: w przypadku umowy lub umów zawartych przed wejściem w życie noweli, mechanizmem odwrotnego obciążenia będą objęte dostawy dokonane od 1 stycznia 2017 r., jeżeli ich łączna wartość netto przekroczy (od tej daty) kwotę 20.000 zł.
Towary objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia w 2017 r. (załącznik nr 11 do ustawy o VAT)
|
Poz. |
Symbol PKWiU |
Nazwa towaru (grupy towarów) |
|
1 |
24.10.12.0 |
Żelazostopy |
|
2 |
24.10.14.0 |
Granulki i proszek z surówki, surówki zwierciadlistej lub stali |
|
3 |
24.10.31.0 |
Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej |
|
4 |
24.10.32.0 |
Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, ze stali niestopowej |
|
5 |
24.10.35.0 |
Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej |
|
6 |
24.10.36.0 |
Wyroby płaskie walcowane na gorąco, o szerokości < 600 mm, z pozostałej stali stopowej z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej |
|
7 |
24.10.41.0 |
Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej |
|
8 |
24.10.43.0 |
Wyroby płaskie walcowane na zimno, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej, z wyłączeniem wyrobów ze stali krzemowej elektrotechnicznej |
|
9 |
24.10.51.0 |
Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, ze stali niestopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane |
|
10 |
24.10.52.0 |
Wyroby płaskie walcowane, o szerokości >= 600 mm, z pozostałej stali stopowej, platerowane, powlekane lub pokrywane |
|
11 |
24.10.61.0 |
Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, ze stali niestopowej |
|
12 |
24.10.62.0 |
Pozostałe pręty ze stali, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone |
|
13 |
24.10.65.0 |
Pręty walcowane na gorąco, w nieregularnie zwijanych kręgach, z pozostałej stali stopowej |
|
14 |
24.10.66.0 |
Pozostałe pręty z pozostałej stali stopowej, nieobrobione więcej niż kute, na gorąco walcowane, ciągnione lub wyciskane, włączając te, które po walcowaniu zostały skręcone |
|
15 |
24.10.71.0 |
Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, ze stali niestopowej |
|
16 |
24.10.73.0 |
Kształtowniki otwarte, nieobrobione więcej niż walcowane na gorąco, ciągnione na gorąco lub wyciskane, z pozostałej stali stopowej |
|
17 |
24.31.10.0 |
Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, ze stali niestopowej |
|
18 |
24.31.20.0 |
Pręty ciągnione na zimno oraz kątowniki, kształtowniki i profile, z pozostałej stali stopowej |
|
19 |
24.32.10.0 |
Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, niepokrywane |
|
20 |
24.32.20.0 |
Wyroby płaskie walcowane na zimno, ze stali, o szerokości < 600 mm, platerowane, powlekane lub pokrywane |
|
21 |
24.33.11.0 |
Kształtowniki otwarte, formowane lub profilowane na zimno, ze stali niestopowej |
|
21a |
24.33.20.0 |
Arkusze żeberkowane ze stali niestopowej |
|
22 |
24.34.11.0 |
Drut ciągniony na zimno, ze stali niestopowej |
|
22a |
24.41.10.0 |
Srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku |
|
22aa |
ex 24.41.20.0 |
Złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku, z wyłączeniem złota inwestycyjnego w rozumieniu art. 121 ustawy, z zastrzeżeniem poz. 22b |
|
22ab |
24.41.30.0 |
Platyna nieobrobiona plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku |
|
22b |
bez względu na symbol PKWiU |
Złoto inwestycyjne w rozumieniu art. 121 ustawy |
|
22c |
ex 24.41.40.0 |
Metale nieszlachetne lub srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu - wyłącznie srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu |
|
22ca |
ex 24.41.50.0 |
Metale nieszlachetne platerowane srebrem oraz metale nieszlachetne, srebro lub złoto, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu - wyłącznie złoto i srebro, platerowane platyną, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu |
|
22d |
24.42.11.0 |
Aluminium nieobrobione plastycznie |
|
22e |
24.43.11.0 |
Ołów nieobrobiony plastycznie |
|
22f |
24.43.12.0 |
Cynk nieobrobiony plastycznie |
|
22g |
24.43.13.0 |
Cyna nieobrobiona plastycznie |
|
23 |
24.44.12.0 |
Miedź nierafinowana; anody miedziane do rafinacji elektrolitycznej |
|
24 |
24.44.13.0 |
Miedź rafinowana i stopy miedzi, nieobrobione plastycznie; stopy wstępne miedzi |
|
25 |
24.44.21.0 |
Proszki i płatki z miedzi i jej stopów |
|
26 |
24.44.22.0 |
Płaskowniki, pręty, kształtowniki i walcówka, z miedzi i jej stopów |
|
27 |
24.44.23.0 |
Druty z miedzi i jej stopów |
|
27a |
24.45.11.0 |
Nikiel nieobrobiony plastycznie |
|
27b |
ex 24.45.30.0 |
Pozostałe metale nieżelazne i wyroby z nich; cermetale; popiół i pozostałości zawierające metale i związki metali - wyłącznie odpady i złom metali nieszlachetnych |
|
28 |
ex 26.11.30.0 |
Elektroniczne układy scalone - wyłącznie procesory |
|
28a |
ex 26.20.11.0 |
Przenośne maszyny do automatycznego przetwarzania danych, o masie <= 10 kg, takie jak: laptopy i notebooki; komputery kieszonkowe (np. notesy komputerowe) i podobne - wyłącznie komputery przenośne, takie jak: tablety, notebooki, laptopy |
|
28b |
ex 26.30.22.0 |
Telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych - wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony |
|
28c |
ex 26.40.60.0 |
Konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem - z wyłączeniem części i akcesoriów |
|
28d |
ex 32.12.13.0 |
Biżuteria i jej części oraz pozostałe wyroby jubilerskie i ich części, ze złota i srebra lub platerowane metalem szlachetnym - wyłącznie części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota, srebra i platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym |
|
29 |
38.11.49.0 |
Wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające |
|
30 |
38.11.51.0 |
Odpady szklane |
|
31 |
38.11.52.0 |
Odpady z papieru i tektury |
|
32 |
38.11.54.0 |
Pozostałe odpady gumowe |
|
33 |
38.11.55.0 |
Odpady z tworzyw sztucznych |
|
34 |
38.11.58.0 |
Odpady inne niż niebezpieczne zawierające metal |
|
35 |
38.12.26.0 |
Niebezpieczne odpady zawierające metal |
|
36 |
38.12.27 |
Odpady i braki ogniw i akumulatorów elektrycznych; zużyte ogniwa i baterie galwaniczne oraz akumulatory elektryczne |
|
37 |
38.32.2 |
Surowce wtórne metalowe |
|
38 |
38.32.31.0 |
Surowce wtórne ze szkła |
|
39 |
38.32.32.0 |
Surowce wtórne z papieru i tektury |
|
40 |
38.32.33.0 |
Surowce wtórne z tworzyw sztucznych |
|
41 |
38.32.34.0 |
Surowce wtórne z gumy |
Odwrotne obciążenie 2017 - usługi
Nowością od 1 stycznia 2017 r. jest objęcie mechanizmem odwrotnego obciążenia niektórych usług budowlanych. Przed wejściem w życie nowych przepisów jedynymi usługami podlegającymi tego typu opodatkowaniu były usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych.
Ustawa nowelizacyjna zmieniła brzmienie art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy o VAT:
Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne:
(…)
8) nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,
b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny.
Powyższy przepis wskazuje, iż przeniesienie ciężaru rozliczenia VAT należnego ze sprzedawcy na nabywcę w przypadku usług ma miejsce wyłącznie wtedy, gdy obie strony są czynnymi podatnikami VAT.
Do ustawy dodano zupełnie nowy załącznik nr 14, w którym wymieniono wszystkie usługi objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia – w sumie 48 pozycji, w tym 47 usług budowlanych. Do załącznika tego zostały też przeniesione usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, które przed wejściem w życie nowych przepisów znajdowały się w art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy.
Od 1 stycznia 2017 r. do ustawy o VAT dodano również art. 17 ust. 1h, który wskazuje:
1h. W przypadku usług wymienionych w poz. 2-48 załącznika nr 14 do ustawy przepis ust. 1 pkt 8 stosuje się, jeżeli usługodawca świadczy te usługi jako podwykonawca.
Dla usług budowlanych mechanizm odwrotnego obciążenia ma więc zastosowanie wyłącznie w przypadku świadczenia ich przez podwykonawcę.
W przypadku usług budowlanych moment wykonania usługi ustala się na podstawie art. 19a ust. 2 i 3 ustawy o VAT:
Art. 19a
(…)
2. W odniesieniu do przyjmowanych częściowo usług, usługę uznaje się również za wykonaną, w przypadku wykonania części usługi, dla której to części określono zapłatę.
3. Usługę, dla której w związku z jej świadczeniem ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności lub rozliczenia, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi. Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której w związku z jej świadczeniem w danym roku nie upływają terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tej usługi.
Nowe przepisy stosuje się do usług budowlanych wykonanych od 1 stycznia 2017 r.
W przypadku usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych wykonanych po 1 stycznia 2017 r., dla których zapłata w całości lub w części została dokonana przed wejściem w życie nowych przepisów, a z dniem 1 stycznia 2017 r. podatnikiem przestanie być nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 8 ustawy, przepis ten stosuje się w brzmieniu do 31 grudnia 2016 r.
Przepisy przejściowe regulują także zasady postępowania w przypadku, gdy dostawy towarów lub świadczenia usług dokonano po 1 stycznia 2017 r., jednak przed wejściem w życie nowych przepisów uiszczono na ich poczet zapłatę całości lub części należności. Jeżeli z dniem 1 stycznia 2017 r. podatnikiem stanie się nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy, należy dokonać korekty rozliczenia tej zapłaty – w rozliczeniu za okres, w którym nastąpiła dostawa towaru lub wykonano usługę.
Usługi objęte mechanizmem odwrotnego obciążenia w 2017 r. (załącznik nr 14 do ustawy o VAT):
|
Poz. |
Symbol PKWiU |
Nazwa usługi (grupy usług) |
|
1 |
bez względu na symbol PKWiU |
Usługi w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. poz. 1223 oraz z 2016 r. poz. 266, 542, 1579 i 1948) |
|
2 |
41.00.30.0 |
Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków mieszkalnych (prace związane z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków) |
|
3 |
41.00.40.0 |
Roboty budowlane związane ze wznoszeniem budynków niemieszkalnych (prace związane z budową nowych budynków, przebudową lub remontem istniejących budynków) |
|
4 |
42.11.20.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową autostrad, dróg, ulic i innych dróg dla pojazdów i pieszych oraz budową pasów startowych |
|
5 |
42.12.20.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową dróg szynowych i kolei podziemnej |
|
6 |
42.13.20.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową mostów i tuneli |
|
7 |
42.21.21.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową rurociągów przesyłowych |
|
8 |
42.21.22.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową sieci rozdzielczych, włączając prace pomocnicze |
|
9 |
42.21.23.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową systemów irygacyjnych (kanałów), magistrali i linii wodociągowych, obiektów do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków oraz stacji pomp |
|
10 |
42.21.24.0 |
Roboty związane z wierceniem studni i ujęć wodnych oraz instalowaniem zbiorników septycznych |
|
11 |
42.22.21.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową przesyłowych linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych |
|
12 |
42.22.22.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową rozdzielczych linii telekomunikacyjnych i elektroenergetycznych |
|
13 |
42.22.23.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową elektrowni |
|
14 |
42.91.20.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową nabrzeży, portów, tam, śluz i związanych z nimi obiektów hydrotechnicznych |
|
15 |
42.99.21.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową obiektów produkcyjnych i górniczych |
|
16 |
42.99.22.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową stadionów i boisk sportowych |
|
17 |
42.99.29.0 |
Roboty ogólnobudowlane związane z budową pozostałych obiektów inżynierii lądowej i wodnej, gdzie indziej niesklasyfikowane |
|
18 |
43.11.10.0 |
Roboty związane z rozbiórką i burzeniem obiektów budowlanych |
|
19 |
43.12.11.0 |
Roboty związane z przygotowaniem terenu pod budowę, z wyłączeniem robót ziemnych |
|
20 |
43.12.12.0 |
Roboty ziemne: roboty związane z kopaniem rowów i wykopów oraz przemieszczaniem ziemi |
|
21 |
43.13.10.0 |
Roboty związane z wykonywaniem wykopów i wierceń geologiczno-inżynierskich |
|
22 |
43.21.10.1 |
Roboty związane z wykonywaniem instalacji elektrycznych służących bezpieczeństwu |
|
23 |
43.21.10.2 |
Roboty związane z wykonywaniem pozostałych instalacji elektrycznych |
|
24 |
43.22.11.0 |
Roboty związane z wykonywaniem instalacji wodno-kanalizacyjnych i odwadniających |
|
25 |
43.22.12.0 |
Roboty związane z wykonywaniem instalacji cieplnych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych |
|
26 |
43.22.20.0 |
Roboty związane z wykonywaniem instalacji gazowych |
|
27 |
43.29.11.0 |
Roboty związane z zakładaniem izolacji |
|
28 |
43.29.12.0 |
Roboty związane z zakładaniem ogrodzeń |
|
29 |
43.29.19.0 |
Pozostałe roboty instalacyjne, gdzie indziej niesklasyfikowane |
|
30 |
43.31.10.0 |
Roboty tynkarskie |
|
31 |
43.32.10.0 |
Roboty instalacyjne stolarki budowlanej |
|
32 |
43.33.10.0 |
Roboty związane z wykładaniem posadzek i oblicowywaniem ścian |
|
33 |
43.33.21.0 |
Roboty związane z wykładaniem podłóg i ścian lastryko, marmurem, granitem lub łupkiem |
|
34 |
43.33.29.0 |
Pozostałe roboty związane z wykładaniem podłóg i ścian (włączając tapetowanie), gdzie indziej niesklasyfikowane |
|
35 |
43.34.10.0 |
Roboty malarskie |
|
36 |
43.34.20.0 |
Roboty szklarskie |
|
37 |
43.39.11.0 |
Roboty związane z wykonywaniem elementów dekoracyjnych |
|
38 |
43.39.19.0 |
Roboty związane z wykonywaniem pozostałych wykończeniowych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych |
|
39 |
43.91.11.0 |
Roboty związane z wykonywaniem konstrukcji dachowych |
|
40 |
43.91.19.0 |
Roboty związane z wykonywaniem pozostałych prac dekarskich |
|
41 |
43.99.10.0 |
Roboty związane z zakładaniem izolacji przeciwwilgociowych i wodochronnych |
|
42 |
43.99.20.0 |
Roboty związane z montowaniem i demontowaniem rusztowań |
|
43 |
43.99.30.0 |
Roboty związane z fundamentowaniem, włączając wbijanie pali |
|
44 |
43.99.40.0 |
Roboty betoniarskie |
|
45 |
43.99.50.0 |
Roboty związane ze wznoszeniem konstrukcji stalowych |
|
46 |
43.99.60.0 |
Roboty związane ze wznoszeniem konstrukcji z cegieł i kamienia |
|
47 |
43.99.70.0 |
Roboty związane z montażem i wznoszeniem konstrukcji z elementów prefabrykowanych |
|
48 |
43.99.90.0 |
Roboty związane z wykonywaniem pozostałych specjalistycznych robót budowlanych, gdzie indziej niesklasyfikowanych |
Niezależnie od tego czy podatnik sprzedaje towary z zał. 11 ustawy o VAT, czy też wykonuje usługi wymienione w zał.14 jest zobowiązany do wykazania numeru NIP nabywcy oraz wartości sprzedaży dla każdego kontrahenta w miesięcznej informacji podsumowującej VAT-27. Informację tę od 1 stycznia 2017 r. przesyła się do urzędu skarbowego wyłącznie elektronicznie.
Powyższe wynika z art. 101a ustawy o VAT:
Art. 101a. 1. Podatnicy dokonujący dostawy towarów lub świadczący usługi, dla których podatnikiem jest nabywca, w przypadkach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8, są obowiązani składać w urzędzie skarbowym zbiorcze informacje o dokonanych dostawach towarów oraz świadczonych usługach, zwane dalej "informacjami podsumowującymi w obrocie krajowym".
2. Informacje podsumowujące w obrocie krajowym składa się za okresy miesięczne za pomocą środków komunikacji elektronicznej w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu dokonania transakcji.
