Obowiązek rejestrowania obrotu i kwot podatku za pomocą kasy fiskalnej wynika z art. 111 ust. 1 ustawy o VAT – zgodnie z tym przepisem, dotyczy on wszystkich podatników prowadzących sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych. Obecnie jednak niektórzy przedsiębiorcy i niektóre czynności mogą korzystać ze zwolnień w tym zakresie na mocy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4.11.2014 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. z 2014 r. poz. 1544).
Rozporządzenie to obowiązuje tylko do końca 2016 roku. Ministerstwo Finansów planuje jednak przedłużyć obecne zwolnienia z kas na kolejny rok – obecnie trwają prace nad nowym rozporządzeniem, które ma wejść w życie 1 stycznia 2017 r.
Niewątpliwie najpopularniejszym zwolnieniem z kas fiskalnych jest to, o którym mowa w § 3 ust. 1 pkt 1 i 2 rozporządzenia. Przysługuje ono podatnikom, których obrót ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych w poprzednim roku nie przekroczył kwoty 20.000 zł lub kwoty niższej liczonej w proporcji w przypadku podatników rozpoczynających tę sprzedaż w trakcie roku. Przy czym zwolnienie to nie ma zastosowania do przedsiębiorców wykonujących czynności wymienione w § 4 rozporządzenia – dostawy towarów i świadczenie usług z tego katalogu muszą być ewidencjonowane na kasie fiskalnej bez względu na wysokość obrotu podatnika, sposób dokonywania zapłaty czy inne czynniki.
Limit do zwolnienia z kasy – brutto czy netto?
Przepisy rozporządzenia nie wskazują wprost, czy limit 20.000 zł należy uwzględnić w kwocie brutto czy netto. Do dnia 31 grudnia 2013 r. w ustawie o VAT znajdował się art. 29, który definiował obrót, jako kwotę należną z tytułu sprzedaży, pomniejszoną o kwotę podatku należnego. Wprawdzie nowelizacja ustawy uchyliła ten przepis, jednak zasada pozostała niezmienna, – aby ustalić, czy dany podatnik ma prawo do zwolnienia z kasy fiskalnej, należy wziąć pod uwagę obrót w kwocie netto, czyli bez podatku VAT. Nie dotyczy to przedsiębiorców korzystających ze zwolnienia z VAT, którzy z oczywistych względów biorą pod uwagę obrót w kwocie brutto.
Obrót do zwolnienia z kasy – jak liczyć w praktyce
Aby ustalić wysokość obrotu na potrzeby zastosowania zwolnienia z kasy fiskalnej, należy wziąć pod uwagę każdą sprzedaż dokonaną na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej lub rolnika ryczałtowego. Aktualne przepisy przewidują jednak dwa wyjątki – zostały one określone w § 3 ust. 4 rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem, w wyliczeniu obrotu nie uwzględnia się obrotu z czynności wymienionych w poz. 36 i 49 załącznika do rozporządzenia:
36 | Dostawa nieruchomości |
49 | Dostawa towarów i świadczenie usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji |
Dzięki tej regulacji, która obowiązuje od początku 2015 r., prawa do zwolnienia z kasy fiskalnej nie tracą podatnicy, którzy zasadniczo osiągają niski obrót ze sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych, jednak jednorazowo sprzedali takiej osobie np. nieruchomość lub inny środek trwały, np. samochód firmowy. Wysoka wartość takiej sprzedaży mogłaby sztucznie zawyżyć obrót podatnika, przez co – gdyby nie było przepisu wyłączającego obrót z tych czynności z wyliczenia całości obrotu – utraciliby prawo do zwolnienia z kasy fiskalnej, tak jak to było do końca 2014 r.
Na potrzeby zastosowania zwolnienia podmiotowego z kasy fiskalnej uwzględnia się zarówno obrót z bieżącej dostawy towarów i świadczenia usług, jak i obrót z wpłaconych podatnikowi zaliczek, zadatków i wszelkich innych form przedpłat. Zaliczkę należy uwzględnić w wyliczeniu obrotu w tym miesiącu, w którym została wpłacona. Zasada ta obowiązuje także wtedy, gdy dostawa towaru lub świadczenie usługi ma odbyć się za jakiś czas, np. w kolejnym miesiącu.
Limit 20.000 zł przekroczony – kiedy kasa?
W rzeczywistości zwolnienie podmiotowe z kas fiskalnych przysługuje już bardzo wąskiej grupie podatników. Kwestię terminu wprowadzenia kasy w działalności po przekroczeniu limitu reguluje § 5 ust. 1 i 2 rozporządzenia. Zgodnie z tym przepisem, w takiej sytuacji na wprowadzenie kasy podatnik ma dwa miesiące licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym przekroczono limit.
Przykład 1
Spółka ABC przekroczyła limit do zwolnienia z kasy fiskalnej dnia 31 lipca 2016 r. Urządzenie to musiała wprowadzić w działalności najpóźniej 1 października 2016 r.
Przykład 2
Pan Janusz przekroczył limit do zwolnienia z kasy fiskalnej dnia 10 października 2016 r. Urządzenie to będzie musiał wprowadzić w działalności najpóźniej 1 stycznia 2017 r.
Więcej o zwolnieniach z kas fiskalnych w 2016 r. czytaj w Poradniku
Przekroczenie limitu 20.000 zł – dlaczego nie warto zwlekać z zakupem kasy?
Terminowe wprowadzenie kasy fiskalnej po przekroczeniu limitu do zwolnienia jest sprawą bardzo istotną – w przeciwnym razie podatnik musiałby liczyć się z utratą prawa do ulgi, która wynosi nawet 700 zł za każde urządzenie zgłoszone do urzędu skarbowego przy rozpoczęciu ewidencjonowania. Ponadto prowadzenie sprzedaży z pominięciem kasy fiskalnej wiąże się z surowymi karami – do 180 stawek dziennych. W razie wykrycia nieprawidłowości organ podatkowy może nałożyć na podatnika dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30% kwoty podatku naliczonego przy nabyciu towarów i usług do momentu rozpoczęcia ewidencjonowania obrotu za pomocą kasy.
Należy również pamiętać, iż rozpoczęcie pracy z kasą fiskalną wymaga dopełnienia pewnych formalności – m.in. złożenia w urzędzie skarbowym zawiadomienia o rozpoczęciu ewidencjonowania. Aby nie spóźnić się z wprowadzeniem kasy w działalności, warto rozejrzeć się za odpowiednim urządzeniem wcześniej – najlepiej już wtedy, gdy tylko podatnik przekroczy limit 20.000 zł.
Czytaj też: Projekt zmian w zwolnieniach z kas fiskalnych w 2017 r.